Trong bài viết này, BLITZ sẽ trình bày, phân tích định nghĩa, ưu điểm và quy trình của việc thiết kế bộ nhận diện thương hiệu đầy đủ.
Trong thời đại tiêu dùng hiện đại, “thương hiệu” đã trở thành một yếu tố không thể thiếu. Chúng tồn tại khắp mọi nơi, từ đôi giày chúng ta mang đến chiếc xe chúng ta lái hàng ngày. Vậy làm thế nào để tạo ra lợi thế cạnh tranh độc đáo cho thương hiệu trong một môi trường như vậy? Có nhiều cách để đạt được sự khác biệt, và một trong những cách đó chính là thiết kế một bộ nhận diện thương hiệu đầy đủ. Trong bài viết này, BLITZ sẽ khám phá, phân tích định nghĩa, ưu điểm và quy trình thiết kế bộ nhận diện thương hiệu toàn diện.
Bộ nhận diện thương hiệu là gì?
Trước khi khám phá về bộ nhận diện thương hiệu, chúng ta cần hiểu rõ khái niệm “thương hiệu”. BLITZ đã viết một bài chia sẻ về điều này, và bạn có thể xem chi tiết tại đây:
Trong bài viết đó, định nghĩa thương hiệu là cách mà một tổ chức hoặc cá nhân tạo ra trải nghiệm cho khách hàng. Trải nghiệm này có thể là trực tiếp hoặc gián tiếp và ảnh hưởng đến mọi người. Tuy nhiên, thương hiệu không chỉ đơn giản là một cái tên, một khẩu hiệu, một logo hay một trang fanpage…
Tesla, mặc dù không có bất kỳ trang Facebook nào, vẫn là một trong những thương hiệu nổi tiếng nhất trên thế giới. Nhiều người thậm chí không biết khẩu hiệu của Coca Cola hay Pepsi là gì, nhưng họ vẫn chọn hai loại đồ uống này khi chuẩn bị cho các buổi tiệc.
Thương hiệu là sự cảm nhận và nhận biết về giá trị của sản phẩm hoặc dịch vụ mà doanh nghiệp tạo ra. Khách hàng ghi nhớ và hình thành liên kết với thương hiệu dựa trên những trải nghiệm và nhận biết đó.
Một tác phẩm tuyệt vời của một họa sĩ không nổi tiếng, dù đẹp đến đâu, có giá trị chỉ vài chục đô la. Ngược lại, một bức tranh mà không ai hiểu ý nghĩa, nhưng mang chữ ký của danh họa Pablo Picasso, tự nhiên có giá trị hàng chục triệu đô la. Đó chính là cách mà thương hiệu hoạt động trong cuộc sống.
Tuy nhiên, nếu bạn đặt câu hỏi như vậy, có thể bạn sẽ tự đặt ra câu hỏi: “Thương hiệu chỉ là những giá trị và cảm nhận trừu tượng, làm thế nào chúng ta có thể biểu hiện những giá trị đó?” Đó là lúc chúng ta bàn đến “bộ nhận diện thương hiệu”.
Bộ nhận diện thương hiệu là những yếu tố cụ thể, vật chất có khả năng kích thích giác quan của người khác. Bộ nhận diện thương hiệu bao gồm các thành phần sau:
- Tên thương hiệu
- Logo thương hiệu
- Tagline/Slogan thương hiệu
- Màu sắc và kiểu chữ thương hiệu
- Các phần văn phòng của bộ nhận diện thương hiệu: brochure, sổ tay, chữ ký email,…
- Các phần trực tuyến của bộ nhận diện thương hiệu: Website, mạng xã hội,…
- Các phần ngoài trời của bộ nhận diện thương hiệu: billboard, banner,…
- Các tài liệu quảng cáo khác.
Thông qua những yếu tố này, bộ nhận diện thương hiệu giúp chúng ta biểu hiện và gợi lên những giá trị của thương hiệu một cách rõ ràng và nhất quán.
Bộ nhận diện thương hiệu hiện diện trong mọi tương tác với khách hàng và đại diện cho thương hiệu một cách trực quan. Chúng đóng vai trò trong việc truyền tải thông tin và bản sắc của thương hiệu để khách hàng trải nghiệm. Bộ nhận diện thương hiệu là yếu tố trực tiếp tạo ra nhận thức và cảm xúc mà thương hiệu muốn gợi lên trong khách hàng.
Khi nhắc đến Apple, chỉ trong ít giây, người ta sẽ liên tưởng ngay đến hình ảnh quả táo cắn dở. Khi nghe âm thanh mở nắp lon Coca Cola, chúng ta nghĩ ngay đến những bữa tiệc vui vẻ, tràn đầy sự phấn khởi. Hay khi thấy một người mặc áo khoác xanh lá cây đi xe trên đường, không có thương hiệu nào khác khiến bạn nghĩ đến ngoài Grab.
Đây chỉ là ba trong số vô vàn ví dụ về cách bộ nhận diện thương hiệu ảnh hưởng đến ý thức của con người. “Ảnh hưởng” ở đây bao gồm việc thương hiệu được nhớ đến hoặc nhận ra giữa hàng trăm đối thủ khác, và việc thương hiệu tạo ra kết nối lý tưởng và cảm xúc với khách hàng.
Tuy nhiên, những kết quả này chỉ đạt được khi doanh nghiệp sở hữu một bộ nhận diện thương hiệu hiệu quả.
Đặc điểm của bộ nhận diện thương hiệu hiệu quả
Trong quá trình tư vấn, BLITZ nhận thấy rằng có nhiều doanh nghiệp hiểu lầm về bộ nhận diện thương hiệu, cho rằng nó chỉ bao gồm các yếu tố hình ảnh và thiết kế đẹp mắt. Một số người còn cho rằng chỉ cần một logo “hợp mắt” là đủ, và họ khó hiểu khi nghe đến các khái niệm khác. Tuy nhiên, nếu xây dựng thương hiệu dễ dàng như vậy, thì ai cũng có thể trở thành Nike, Uniqlo, Gucci chăng?
Trong thực tế, thương hiệu tương tác với khách hàng thông qua nhiều điểm chạm khác nhau trong hành trình trải nghiệm. Chỉ dựa vào logo và ngân sách quảng cáo trên Facebook, sẽ không đủ để thương hiệu được nhận ra, chưa kể đến việc ghi nhớ.
Do đó, những nhà lãnh đạo cần thay đổi suy nghĩ rằng “bộ nhận diện thương hiệu chỉ là logo” và đặt sự phát triển thương hiệu một cách nghiêm túc lên hàng đầu. BLITZ cho rằng một bộ nhận diện thương hiệu hiệu quả cần đáp ứng ba yêu cầu quan trọng sau: khác biệt, đơn giản và nhất quán.
Bộ nhận diện thương hiệu phải khác biệt
Điều này có thể đem lại thành công cho thương hiệu trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài, việc phát triển sẽ gặp khó khăn. Nếu ta phân tích, ta sẽ nhận thấy những thương hiệu đó chỉ tập trung vào “bề ngoài” thu hút, trong khi bỏ qua “bên trong” không có gì. Họ chưa xây dựng nền tảng vững chắc mà đã vội trang trí nội thất của ngôi nhà.
Trong quá trình xây dựng bộ nhận diện thương hiệu, yếu tố “khác biệt” được hiểu là những điều mang lại nhận thức và cảm nhận tích cực độc đáo mà chỉ thương hiệu đó mới có. Điều này không nhất thiết phải quá phức tạp. Sự khác biệt có thể nằm ở ý nghĩa của tên, câu slogan, màu sắc, mascot,…
Bộ nhận diện thương hiệu phải đơn giản
Người dùng ngày nay phải đối mặt với một lượng thông tin khổng lồ từ các nguồn khác nhau như video TikTok, danh sách email công việc cần xử lý, lịch học thêm của con cái,… Sự dồn dập thông tin này khiến não bộ phải tiếp nhận một cách vô cùng nhiều trong một ngày.
Do đó, bộ nhận diện thương hiệu cần được đơn giản hóa. Nếu quá phức tạp, khách hàng sẽ tự động bỏ qua thương hiệu đó. Khách hàng không có sự kiên nhẫn như chúng ta nghĩ. Đã có thời gian 5 giây quảng cáo trên YouTube khiến họ cảm thấy không thoải mái, vậy bạn nghĩ họ sẽ dành bao nhiêu thời gian cho chúng ta? Ngoài ra, một logo có quá nhiều chi tiết cũng gây khó khăn khi in ấn hoặc thu nhỏ.
Tuy nhiên, bộ nhận diện thương hiệu không nên quá đơn giản, vì điều đó có thể tạo cảm giác nhàm chán cho người dùng. Hãy suy nghĩ xem, các logo nổi tiếng nhất thế giới thường đơn giản nhưng không hề nhàm chán. Apple, Google, Nike,… và rất nhiều thương hiệu khác.
Công thức ở đây là đơn giản và khác biệt. Khi đáp ứng được hai yêu cầu này, bộ nhận diện thương hiệu sẽ dễ dàng được nhận diện và ghi nhớ hơn trong tâm trí khách hàng.
Bộ nhận diện thương hiệu phải nhất quán
Sự thiếu nhất quán sẽ gây nghi ngờ trong khách hàng, dễ dẫn đến việc họ từ bỏ thương hiệu và chuyển sang các đối thủ khác. Làm sao bạn có thể tin tưởng một thương hiệu mà mỗi chiến dịch truyền thông lại sử dụng một màu sắc, kiểu chữ, slogan khác nhau? Những thương hiệu đó muốn khách hàng nhớ gì về họ đây?
Để xây dựng lòng tin, hãy duy trì sự nhất quán. Đừng cố chạy theo xu hướng ngắn hạn. Năm này mọi người thích màu vàng, bạn không nên chỉ vì thế mà chọn màu vàng làm màu thương hiệu, rồi năm sau khi màu xanh dương trở nên phổ biến, bạn lại chuyển sang màu xanh dương. Khách hàng lựa chọn thương hiệu trước hết vì những giá trị mà nó mang lại, không phải vì những “xu hướng” đang làm mưa làm gió trên mạng xã hội.
Những lợi ích của bộ nhận diện thương hiệu
Theo quan điểm của BLITZ, một bộ nhận diện thương hiệu hiệu quả sẽ đảm bảo:
- Giới thiệu thương hiệu
- Chuyên nghiệp hóa thương hiệu
- Thu hút khách hàng tiềm năng
- Xây dựng lòng tin khách hàng
- Duy trì sức sống của thương hiệu
Quy trình thiết kế bộ nhận diện thương hiệu
Giống như nhiều lĩnh vực khác, việc thiết kế bộ nhận diện thương hiệu đòi hỏi một quy trình riêng. Nếu không có quy trình, đội ngũ thiết kế sẽ không biết phải bắt đầu từ đâu. Trong phần tiếp theo, Blitz sẽ chia sẻ về các bước cần thiết để xây dựng một bộ nhận diện thương hiệu đầy đủ và toàn diện.
Bước 1: Phân tích
Không ai thiết kế bộ nhận diện thương hiệu mà lại đi ngay vào công đoạn sáng tạo trước khi tìm hiểu và phân tích đầy đủ dữ liệu. Việc phân tích đóng vai trò quan trọng không kém việc xây dựng nền móng trong quá trình thiết kế bộ nhận diện thương hiệu. Nếu phần móng không được xây chắc, ngôi nhà có thể đổ sập bất cứ lúc nào. Một dự án thiết kế bộ nhận diện thương hiệu cũng có thể đi sai hướng hoàn toàn nếu công đoạn nghiên cứu được tiến hành thiếu cẩn thận.
Giai đoạn phân tích bao gồm việc thu thập và đánh giá thông tin, dữ liệu liên quan đến thương hiệu. Những khía cạnh cần được phân tích bao gồm:
- Tổng quan về thương hiệu và quá trình phát triển của nó.
- Thị trường, ngành hàng và đối thủ của thương hiệu.
- Nhóm khách hàng/người dùng mục tiêu của thương hiệu.
- Những đặc điểm quan trọng cần lưu ý về thương hiệu.
- Mục tiêu tổng thể, thời hạn và ngân sách của dự án.
Những câu hỏi này giúp đội ngũ thiết kế có cái nhìn tổng quan về thương hiệu và mục tiêu của dự án. Đồng thời, nó cũng giúp các bên đạt được sự thống nhất về các yêu cầu và kỳ vọng trong quá trình làm việc
Bước 2: Thảo luận
Việc thảo luận nhằm giúp đội ngũ sáng tạo tổng hợp và đánh giá kết quả phân tích cùng yêu cầu của khách hàng. Đồng thời, giai đoạn này cũng đóng vai trò phản biện và đặt câu hỏi về các vấn đề liên quan đến bộ nhận diện thương hiệu.
Thảo luận sẽ giúp xác định phong cách hoặc hướng đi mà bộ nhận diện thương hiệu cần tập trung. Ngoài ra, công đoạn này cũng mang đến cho đội ngũ sáng tạo cơ hội tiếp cận bản brief (bản yêu cầu) từ nhiều góc nhìn khác nhau.
Trong giai đoạn thảo luận, vai trò dẫn dắt chính thường do giám đốc sáng tạo (Creative Director) hoặc những Senior Designer có nhiều kinh nghiệm đảm nhận. Họ có trách nhiệm đưa ra chiến lược thiết kế tổng thể, định hướng và điều phối hoạt động của các nhà thiết kế khác.
Bước 3: Brainstorming
Brainstorming là giai đoạn mà các ý tưởng bắt đầu hình thành. Đội ngũ sáng tạo sẽ đưa ra nhiều ý tưởng và phương pháp tiếp cận khác nhau đối với dự án, trước khi thống nhất và lựa chọn một số hướng tiếp cận cuối cùng.
Đối với nhiều người, đây là giai đoạn thú vị nhất trong quá trình thiết kế bộ nhận diện thương hiệu. Các chủ đề có thể được thảo luận trong quá trình brainstorming bao gồm:
Xác định phong cách thiết kế và khám phá các nguồn cảm hứng có thể được sử dụng.
Khám phá hình ảnh, màu sắc, biểu tượng… để tạo nên sự đặc biệt và nổi bật cho thương hiệu.
Tìm kiếm từ ngữ và tính từ để mô tả thương hiệu (tính cách, cảm xúc, đặc điểm v.v.).
Bước 4: Phát triển concept
Sau giai đoạn brainstorming, nhóm sáng tạo sẽ tiến hành phát triển các khái niệm ý tưởng dựa trên những thảo luận trước đó. Việc phát triển khái niệm bao gồm sáng tạo nhiều ý tưởng cho các phần khác nhau. Trong số đó, phần cốt lõi của bộ nhận diện thương hiệu sẽ bao gồm:
- Tên thương hiệu
- Slogan (tagline) của thương hiệu
- Logo của thương hiệu
Đối với các nhà thiết kế, giai đoạn này sẽ tập trung chủ yếu vào việc thiết kế logo. Phát triển khái niệm có thể được thực hiện độc lập hoặc các nhà thiết kế sẽ cùng nhau thực hiện. Số lượng ý tưởng được tạo ra sẽ phụ thuộc vào phân bổ thời gian và ngân sách của dự án.
Nhóm thiết kế sẽ thực hiện việc vẽ phác thảo (sketch) dựa trên các ý tưởng ban đầu hoặc các ý tưởng mới mà họ nghĩ ra trong quá trình làm việc và sáng tạo. Đây thường là các hình ảnh tương đối đơn giản, được vẽ nhanh và không tuân theo bất kỳ quy tắc cụ thể nào, miễn là chúng liên quan đến bộ nhận diện thương hiệu. Điều quan trọng ở giai đoạn này là số lượng ý tưởng mà các nhà thiết kế có thể tạo ra.
Sau đó, nhóm sáng tạo sẽ cùng nhau xem xét lại các phác thảo đã được vẽ và thu gọn chúng thành một danh sách cuối cùng. Đây là thời điểm mà “chất lượng” trở thành yếu tố được xem xét kỹ lưỡng hơn. Những ý tưởng có tiềm năng và phù hợp với hướng thiết kế sẽ tiếp tục được các nhà thiết kế phát triển.
Bước 5: Hoàn chỉnh những concept cuối cùng
Đội ngũ sáng tạo sẽ hoàn thiện những concept được lựa chọn cho bộ nhận diện thương hiệu, bao gồm tên thương hiệu, logo, tagline, màu sắc, kiểu chữ, và các tài liệu quảng cáo khác, trước khi trình bày cho khách hàng.
Các concept được chọn (thường là 2-3 concept) cần đáp ứng các yêu cầu sau:
- Phù hợp với yêu cầu của khách hàng (phong cách, gu thẩm mỹ, v.v.).
- Phù hợp với chiến lược thiết kế đã được thống nhất từ giai đoạn trước.
- Truyền tải được thông điệp mà thương hiệu hướng đến.
Đối với logo, những người thiết kế sẽ thử nghiệm nhiều phương án khác nhau liên quan đến kích thước, màu sắc, kiểu chữ, và họa tiết để chọn ra phương án tối ưu nhất. Đồng thời, tất cả các chi tiết cần đảm bảo tính dễ nhận biết, rõ ràng và độc đáo cho bộ nhận diện thương hiệu.
Bước 6: Trình bày bộ nhận diện thương hiệu
Đây là giai đoạn trình bày cho khách hàng những thành quả mà đội ngũ sáng tạo đã đạt được trong suốt thời gian làm việc. Thông thường, giám đốc sáng tạo sẽ đảm nhận vai trò chính trong buổi thuyết trình cho dự án.
Buổi thuyết trình là cơ hội để ban lãnh đạo đặt ra các câu hỏi đối với đội ngũ sáng tạo. Họ sẽ đánh giá tính hiệu quả, khả thi và ý nghĩa của bộ nhận diện thương hiệu, và đội ngũ sáng tạo cần chuẩn bị để đáp ứng các thắc mắc đó.
Tuy nhiên, thay vì phải thuyết trình về toàn bộ bộ nhận diện thương hiệu trong một ngày, bạn có thể phân chia dự án thành nhiều giai đoạn phát triển khác nhau để giảm áp lực thời gian. Ví dụ, bạn có thể bắt đầu bằng việc trình bày về tên thương hiệu trước, sau đó khi khách hàng đã đồng ý với tên thương hiệu, tiếp tục quá trình với logo thương hiệu.
Thông thường, chỉ có một concept được chọn sau giai đoạn này. Đó sẽ là concept chính cho dự án.
Bước 7: Hoàn tất thiết kế cuối cùng và bàn giao các tài liệu cần thiết
Concept được chọn sẽ được đội ngũ sáng tạo điều chỉnh dựa trên yêu cầu cụ thể từ khách hàng. Điều chỉnh có thể liên quan đến màu sắc, kiểu chữ, đường nét, nhưng không ảnh hưởng quá nhiều đến tổng thể của concept.
Các yếu tố khác của bộ nhận diện thương hiệu sẽ được hoàn thiện. Bước tiếp theo là bàn giao các tài liệu cần thiết cho khách hàng, bao gồm:
- Các file thiết kế
- Cẩm nang hướng dẫn sử dụng bộ nhận diện thương hiệu
- Hướng dẫn sử dụng bộ nhận diện thương hiệu
Bước 8: Đăng ký bảo hộ và sản xuất, ứng dụng bộ nhận diện thương hiệu
Để tránh việc sao chép và đạo nhái ý tưởng thiết kế từ các đối thủ cạnh tranh, việc đăng ký bảo hộ thương hiệu và bộ nhận diện thương hiệu là rất cần thiết.
Sau khi hoàn thành quá trình đăng ký bảo hộ, bước cuối cùng để hoàn thành dự án là sản xuất và áp dụng bộ nhận diện thương hiệu. Đội ngũ sáng tạo có trách nhiệm giám sát quá trình áp dụng bộ nhận diện thương hiệu của doanh nghiệp để thực hiện những sửa đổi cuối cùng. Đôi khi, đội ngũ sáng tạo cũng có thể hỗ trợ doanh nghiệp trong việc lựa chọn nhà cung ứng và quá trình sản xuất.
Đây là quy trình gồm 8 bước để thiết kế một bộ nhận diện thương hiệu. Tuy nhiên, việc tuân thủ đầy đủ các bước này không đảm bảo thành công ngay lập tức cho thương hiệu. Thương hiệu cũng cần xem xét và thực hiện các chiến lược truyền thông và quảng bá phù hợp với mục tiêu của mình.
